Öncelikle
küre dünya modeline göre mevsimleri hatırlayalım. Dünyanın güneş etrafında
dönmesi sırasında eksen eğikliğinden dolayı güneş ışıkları kuzey ve güney
yarıkürelere farklı açılarla gelir. Kuzey yarıküreye dik açıya yakın geldiği
aylarda kuzey bölgeleri yaz dönemini yaşarken, güney yarıküreye dik açıya yakın
geldiği aylarda ise bu kez güney bölgeleri yaz dönemini yaşar.
Peki
mevsimleri düz dünya modeliyle açıklayabilir miyiz ? Evet, hem de gayet güzel
açıklayabiliriz. Hatta açıklamadan önce şunu itiraf edelim, düz dünyaya ait
gerçekleri küre dünyaya uyarlarken adamlar dersini iyi çalışmışlar.
Kürede,
dünyanın ekseninin 23,27° eğri olmasının düz dünyada karşılığı düz dünyada güneşin
ve ayın spiralin altında veya üstünde olmasıyla aynı sonuçları doğurur.
Kürede elips
olması düz dünyada güneşin - ayın yörüngelerinin iç çemberden orta çembere ve
dış çembere spiral olmasıyla aynı sonuçları doğurur.
Şimdi yukarıya
eklediğim fotoğrafa odaklanalım. Evet bize küre dünyada öğretilen Yengeç ve
Oğlak dönenceleri ve tabi ekvator düz dünya modelinde de geçerli. Fark şu ki
Yengeç kuzeyde, Ekvator ortada, Oğlak güneyde olacak şekilde değil de Yengeç iç
çember, Ekvator ortadaki çember alan, Oğlak ise dış çember olacak şekilde
güneşin rotasını belirliyorlar. Daha önceki yazılarımızda da belirttiğimiz gibi
güneş bize anlatılan hikayelerdeki gibi çook büyük ve 150 milyon km uzaklıkta
falan değil. Aksine daha küçük ve tepemizde dolanıyor. İşte güneşin yengeç
dönencesinde (içteki küçük çemberde) dolandığı aylarda düz dünyanın merkezdeki
kuzey kutbuna yakın olan coğrafyaları yaz aylarını yaşıyor. Çünkü güneş tam
üstlerinde dolanıyor. Bu esnada iç çembere uzak olan Avustralya gibi
coğrafyalarda ise kış mevsimi yaşanıyor. Ve güneş zamanla tıpkı bir trenin ray
değiştirmesi gibi yengeçten ekvatora ve sonra yine zamanla oradan oğlak
rotasına giriyor. Böylece düz dünyanın daha dış çemberinde kalan ülkelerin
üzerinden geçmeye başlıyor ve tabi doğal olarak bu kez merkeze yakın olan
coğrafyalardan uzaklaşıyor. Özetle güneşin hangi coğrafya üzerinde hareket
ettiğine göre yaz ve kış mevsimleri değişim gösteriyor. Ve evet tıpkı derslerde
bize söylendiği gibi güneş 21 Aralık’tan itibaren oğlak dönencesine geçiş
yapıyor, böylece Türkiye gibi merkeze (iç çembere) yakın bölgelerde kış
başlıyor.
Peki bu
açıklamaya göre, güneşin iç çemberde katettiği yol ile dış çemberde katettiği
yol farklı bu nasıl oluyor derseniz güneşin raylar-dönenceler üzerindeki
hızlarının da farklı oluşuyla açıklayabiliriz. İç çemberde merkeze yaklaştıkça
güneşin hızı yavaşlıyor, dış çembere geçince ise hızı artıyor. Bu durumu,
hareket eden bir bisiklet tekerinde göbeğe yakın (iç çember) bir nokta ile
lastiğe yakın (dış çember) bir noktanın senkronize hareketine benzetebiliriz.
Aşağıya eklediğim
kısa video konuyu zihninizde canlandırmanıza yardımcı olacaktır.