Düz Dünya Modeline Göre Mevsimler ?

Öncelikle küre dünya modeline göre mevsimleri hatırlayalım. Dünyanın güneş etrafında dönmesi sırasında eksen eğikliğinden dolayı güneş ışıkları kuzey ve güney yarıkürelere farklı açılarla gelir. Kuzey yarıküreye dik açıya yakın geldiği aylarda kuzey bölgeleri yaz dönemini yaşarken, güney yarıküreye dik açıya yakın geldiği aylarda ise bu kez güney bölgeleri yaz dönemini yaşar.

Peki mevsimleri düz dünya modeliyle açıklayabilir miyiz ? Evet, hem de gayet güzel açıklayabiliriz. Hatta açıklamadan önce şunu itiraf edelim, düz dünyaya ait gerçekleri küre dünyaya uyarlarken adamlar dersini iyi çalışmışlar.

Kürede, dünyanın ekseninin 23,27° eğri olmasının düz dünyada karşılığı düz dünyada güneşin ve ayın spiralin altında veya üstünde olmasıyla aynı sonuçları doğurur.

Kürede elips olması düz dünyada güneşin - ayın yörüngelerinin iç çemberden orta çembere ve dış çembere spiral olmasıyla aynı sonuçları doğurur.

Şimdi yukarıya eklediğim fotoğrafa odaklanalım. Evet bize küre dünyada öğretilen Yengeç ve Oğlak dönenceleri ve tabi ekvator düz dünya modelinde de geçerli. Fark şu ki Yengeç kuzeyde, Ekvator ortada, Oğlak güneyde olacak şekilde değil de Yengeç iç çember, Ekvator ortadaki çember alan, Oğlak ise dış çember olacak şekilde güneşin rotasını belirliyorlar. Daha önceki yazılarımızda da belirttiğimiz gibi güneş bize anlatılan hikayelerdeki gibi çook büyük ve 150 milyon km uzaklıkta falan değil. Aksine daha küçük ve tepemizde dolanıyor. İşte güneşin yengeç dönencesinde (içteki küçük çemberde) dolandığı aylarda düz dünyanın merkezdeki kuzey kutbuna yakın olan coğrafyaları yaz aylarını yaşıyor. Çünkü güneş tam üstlerinde dolanıyor. Bu esnada iç çembere uzak olan Avustralya gibi coğrafyalarda ise kış mevsimi yaşanıyor. Ve güneş zamanla tıpkı bir trenin ray değiştirmesi gibi yengeçten ekvatora ve sonra yine zamanla oradan oğlak rotasına giriyor. Böylece düz dünyanın daha dış çemberinde kalan ülkelerin üzerinden geçmeye başlıyor ve tabi doğal olarak bu kez merkeze yakın olan coğrafyalardan uzaklaşıyor. Özetle güneşin hangi coğrafya üzerinde hareket ettiğine göre yaz ve kış mevsimleri değişim gösteriyor. Ve evet tıpkı derslerde bize söylendiği gibi güneş 21 Aralık’tan itibaren oğlak dönencesine geçiş yapıyor, böylece Türkiye gibi merkeze (iç çembere) yakın bölgelerde kış başlıyor.

Peki bu açıklamaya göre, güneşin iç çemberde katettiği yol ile dış çemberde katettiği yol farklı bu nasıl oluyor derseniz güneşin raylar-dönenceler üzerindeki hızlarının da farklı oluşuyla açıklayabiliriz. İç çemberde merkeze yaklaştıkça güneşin hızı yavaşlıyor, dış çembere geçince ise hızı artıyor. Bu durumu, hareket eden bir bisiklet tekerinde göbeğe yakın (iç çember) bir nokta ile lastiğe yakın (dış çember) bir noktanın senkronize hareketine benzetebiliriz.

Aşağıya eklediğim kısa video konuyu zihninizde canlandırmanıza yardımcı olacaktır.

Düz Dünya Modeline Göre Vakitler, Yerel Saatler ?

Küre Dünyaya göre lise bilgilerimizi hatırlayalım.

“Bir noktada Güneş’in gökyüzündeki konumuna göre belirlenen saate yerel saat denir

Dünya üzerindeki herhangi bir yere Güneş ışınlarının gün içerisinde en büyük açıyla geldiği an o yerin öğle vaktidir ve saat 12:00’dir

İki meridyen arasında (1 derecelik boylamda) 4 dakika yerel saat farkı vardır

Dünya kendi ekseni etrafındaki dönüşünü 24 saatte tamamlar”

Böylece Lise Coğrafya derslerinden bihaber olmadığımızı da göstermiş olduk :)

Şimdi biraz daha odaklanır ve yazacaklarımı eklediğim görsellere de bakarak dikkatlice okursanız küre dünya için anlatılan yukarıdaki verilerin düz dünya için de aynen geçerli olacağını anlatmak / göstermek istiyorum. Dolayısıyla yazacaklarım düz dünya kanıtı değildir sadece “küre dünyada yerel saatler var, aynı boylamdaki bölgelerin yerel saati aynı oluyor bu kürenin kanıtıdır” diyen çok bilmişlere, bu verilerin düz dünya için de geçerli olduğunu gösterip heveslerini kursaklarında bırakmak istiyorum. Let’s go *_*

Eklediğim görsel Day & Night Map android uygulamasından. Bu uygulama bir düz dünya uygulaması olmasa da Güneş ışıkları yerine Güneş sembolünü coğrafya coğrafya gezdirerek aslında bizim “Güneş düz dünya üzerinde geziniyor” fikrimizi en azından görsel açıdan destekliyor (Düz Dünyacıların telefonuna indirip kullanmasını tavsiye ederim)

İş bu görsele gelince Güneş sembolüne baktığımızda Afrika kıtasının üzerine gelmiş ve boylam mantığıyla düşündüğümüzde daha yukarıda bulunan Türkiye’nin üzerinde olduğunu görüyoruz. Görselde saat 12:00’yi gösteriyor. Yukarıdaki Coğrafya notlarını hatırlarsak Güneş’in o noktaya en büyük açıyla geldiği an öğle vaktidir ve saat 12:00’yi gösterir diyordu. Düz Dünya modeline göre de değişen pek bir şey yok aslında. Sadece yorum farkı var diyelim şöyle ki Güneş’in yukarıda gezindiğini düşündüğümüz için saat 12:00 yani öğle vaktinde Güneş hangi coğrafyanın ÜZERİNDE ise o bölge öğlen vaktini yaşar deriz. Bakın küre dünya anlatımına göre de 12:00 civarında güneş ışıkları en büyük açıyla o bölgeye vuruyor ve öğlen vaktini temsil ediyorsa benzer bir açıklamayla ama bu kez “güneş ışıkları” yerine bizzat Güneş o coğrafyanın üzerinde dolayısıyla en büyük açı olan 90 derece dik açıyı yapmakta bu durum da Güneş o coğrafyanın üzerinde olduğu için o bölge hem sıcaklık hem ışık yoğunluğu açısından “zirve yapmakta” ve bu duruma öğlen vakti demekteyiz. 

Durun daha yerel saatlere gelmedim ama azcık zeki olanlarınız tehlikenin farkındalar bence :)

Şimdi yine aynı görsel üzerinde Güneş’in aydınlattığı hem sağ taraftaki hem sol taraftaki en uç noktalara bakalım. Güneş ışığının sol tarafta aydınlattığı en uç kısımlar Güney Amerika (Brezilya vb) coğrafyasını, sağ tarafta aydınlattığı en uç kısımlar ise Avustralya'yı gösteriyor. Konuyu dine getirmek için değil, sadece yerel saat açıklamasını daha gündelik yaşantıya uyarlamak için şöyle bir varsayımda bulunalım istiyorum. Aylardan Ramazan ayı olsun ve tüm dünya oruç tutsun varsayalım (hemen gülmeyin sadece konuyu anlamak adına bir varsayım yapıyoruz) Sol tarafa bakalım, Güneş’in aydınlığının en uç noktasını gösteren çizgi sanki Güney Amerika’yı ikiye bölmüş gibi.. Bu coğrafyanın sağ veya doğu tarafında çoktan sahur olmuş, sabah namazları kılınmış gün ağarmış oysa bölgenin sol yani Batı tarafı henüz karanlık ve insanlar acele acele yiyip içiyor kulakları da hocada :) Sanırım olayı anladınız ama yine de iftarı da yapalım derim ve dikkatimizi bu kez görselin sağ tarafına Avustralya kıtasına çevirelim. Güneş’in aydınlığının en uç noktasını gösteren sağ taraftaki çizgi Avustralya’nın en sağ yani en doğusuna kadar erişiyor. Bakınız en doğuda hava kararmaya başlamış yani iftar için orada top patlamış ve hızlı hızlı yemek yiyenler sigarasızlık, çaysızlık hasretine son vermiş. Avustralya’nın batı tarafı ise sabırsızlıkla top patlasın diye beklemede..

Sahur ve iftar vakitlerini de yerel saatlere göre belirlediğimiz için konu aydınlanmıştır diye düşünüyorum. 

Evet Güneş’in üzerinden geçtiği ve 90 derece açı yaptığı bölgeler öğlen vaktini yaşarken, Güneş ışıklarının doğuda ve batıda ulaştığı son noktalar ise sabahı ve akşamı yaşıyorlar. Ve evet tepsi gibi düz bir dünyada yerel saatlerin bu açıklaması, 150 milyon km uzaktan gelen Güneş açılarına göre oluşması açıklamasına göre daha anlaşılır, daha gerçekçidir -bizce-

Şimdi finale doğru düz dünyayı büyükçe bir tepsi pastaya benzetelim. Bu pastayı her biri 1 derecelik incecik dilimlerden oluşacak şekilde 360 parçaya bölelim. Elimizde 360 incecik pasta dilimi var. Şimdi her bir dilimi 4 dakikada yiyelim veya birine ikram edelim. Niye 4 dakika derseniz en üstteki Coğrafya notlarını hatırlatırım ve amacımız küreye uyarlanan verilerin düz dünyada da çalıştığını göstermek idi ve küreye göre yapılan bir açıklamanın düz dünyada da açıklanabileceğine dair son hamlemiz geliyor

Bir ince dilim pasta 4 dakikada yeniyorsa, 360 ince dilim pasta kaç dakikada yenir?

360 x 4 = 1440 dakikada kocaman tepsi pasta bitiyor.

1440 dakika 1440:60 = 24 yani bir tepsi pasta 24 saatte bitiyor ;)

Küre için kullanılan matematik, düz dünya için de geçerli.

Afiyet olsun *_*